[ Pobierz całość w formacie PDF ]
dostrzec zasadnicze cechy przebiegłej strategii Sokala. Najpierw
nawiązanie do teorii współczesnej fizyki (ogólna teoria względności
i mechanika kwantowa) i powołanie się na autorytet wielkich fizyków
(Einstein i Heisenberg); potem przywołanie teorii, która jeszcze de
facto nie istnieje (kwantowa grawitacja) jako dowodu na słuszność
"nowych poglądów"; zacytowanie jakiegoś pojęcia u\ywanego w
fizyce lub matematyce (rozmaitość czasoprzestrzenna), ale bez
\adnego wyjaśnienia, tak, \eby nieprzygotowany czytelnik nie miał
najmniejszych szans domyślenia się, o co chodzi (dobrze jednak, by
się to pojęcie kojarzyło czytelnikowi z czymś znanym, ale bez
związku z fizyką i matematyką; tak właśnie jest w przypadku pojęcia
"rozmaitości"); rzucenie kilku mądrze brzmiących frazesów, które nic
nie znaczą (geometria kontekstualna) i zakończenie wszystkiego
hasłem, które ma być wnioskiem z całego wywodu (przyszła nauka
ma być postmodernistyczna i wyzwalająca), a w gruncie rzeczy jest
totalnÄ… kpinÄ….
Cały artykuł jest utrzymany w tym stylu. Nie ma potrzeby
analizować go w całości, gdy\ w istocie jego przesłanie nie sprowa-
dza się do treści lecz do metody kompromitacji. Mo\na co najwy\ej
smutno bawić się kalejdoskopem nonsensów, z którymi wykształceni
skądinąd ludzie gotowi wiązać swoje \yciowe postawy. Nie mogę się
jednak powstrzymać, by nie przytoczyć przynajmniej jednego z tych
nonsensów i to nonsensu w jakimś sensie "wa\nego", gdy\ jego
przedstawienie stanowi niejako zakończenie całego artykułu.
59-
Nauka jest głęboko uwarunkowana językiem, w jakim się:
wypowiada, a od czasów Galileusza nauka zachodnia wypowiada się:
językiem matematyki (przypis do Hegla i kilku prominentów-
postmodemizmu). Ale matematyki czego? Niezmiernie wa\ne
pytanie, bo zarówno matematyka, jak i logika są "zanieczyszczone"
elementami społecznymi (przypis powołujący się na 14-stu autorów).
Myśliciele feministyczni wielokrotnie podkreślali, \e chodzi tu o
kulturÄ™ kapitalistycznÄ…, patariarchalnÄ… i militarystycznÄ…. W przypisie
104 autor udokumentowuje swój ostatni zarzut powołaniem się na
ksiÄ…\kÄ™ znanego matematyka Laurenta Schwartza pt. Les mesures de
Radon. "Radon" po francusku znaczy "radon" (pierwiastek promienio-
twórczy). Sokal zamieszcza następujący komentarz:
Chocia\ ta ksiÄ…\ka jest z technicznego punktu widzenia
niezmiernie interesujÄ…ca, jest ona silnie naznaczona - jak
na to wskazuje jej tytuł - wizją świata sprzyjającą wyko-
rzystywaniu energii jÄ…drowej, charakterystycznej dla
lewicy francuskiej od początku lat sześćdziesiątych".
Złośliwość Sokala polega na tym, \e "Radon" w tytule ksią\ki
Schwartza to nie radon - pierwiastek promieniotwórczy, lecz
nazwisko matematyka, a "miary Radona" sÄ… to pewne struktury
dobrze znane w matematyce, które nie mają nic wspólnego z energią
jÄ…drowÄ….
Ale powróćmy do głównego wątku. Program stworzenia nauki
wyzwalającej nie mo\e zatem zostać zrealizowany bez głębokiej
reformy matematyki. Dziś jesteśmy w stanie tylko domyślać się, jak:
matematyka przyszłości będzie wyglądać. Pewnych zapowiedzi
mo\na się dopatrywać w logice wielowymiarowej, nieliniowości
systemów przepływów i w teorii katastrof, ale przede wszystkim w/
teorii chaosu. Ta ostatnia teoria, która znajdzie się w centrum
przyszłej matematyki, dostarcza nam głębokiego zrozumienia
zjawiska tajemniczego i zarazem wszędzie obecnego, jakim jest chaos
i jego nieliniowość. Spośród wymienionych tu teorii logika wielowy-
miarowa jest czystym wymysłem autora; pozostałe teorie wprawdzie
istnieją, ale są one równie dobrymi gałęziami matematyki jak wiele
innych teorii matematycznych i zupełnie nie wiadomo, dlaczego
60
miałyby być one zapowiedzią przyszłej "matematyki wyzwalającej".
Sugestie te usprawiedliwia mo\e jedynie to, \e wyrazy, takie jak
"chaos" czy "katastrofa" mogą się kojarzyć z myślowym bałaganem,
który wydaje się być czymś miłym dla niektórych autorów post-
modernistycznych.
Artykuł Sokala kończy się zastrze\eniem, \e te zapowiedzi
przyszłej matematyki mogą być jedynie mgliste i niedookreślone,
gdy\ nauki przyszłości nie jesteśmy sobie w stanie wyobrazić,
posługując się naszymi obecnymi kategoriami ideologicznymi.
3. Intelektualne szalbierstwo
Alan Sokal i Jean Bricmont nie zawahali się nadać swojej
ksią\ce tytuł Intelektualne szalbierstwa (Impostures intellectuelles).
Ksią\ka jest równie\ obszernym studium stosunku niektórych autorów
postmodernistycznych (lub będących autorytetami dla postmodemis-
[ Pobierz całość w formacie PDF ]