[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Złudzenie zawartej w procesie ewolucji inteligencji powstaje na skutek ograniczenia
perspektywy postrzegania tego procesu. Wszelkie nieinteligentne posunięcia ewolucji, jako
błędy nie służące przetrwaniu, zanikają. Ludzie są póznym, wysoce wyspecjalizowanym
produktem naturalnej technologii, a wszelka intencjonalność umysłów ludzkich jest pochodną
trwającego tysiące lat procesu. Jeżeli jest jakaś intencjonalność pierwotna, to jest to
intencjonalność procesu doboru naturalnego.
1.5. Systemy intencjonalne
Dennett egzaminuje i wyjaśnia zachowanie się pewnych systemów przez przypisanie im
przekonań, pragnień, nadziei, przeczuć i innych własności intencjonalnych. Dana rzecz jest
systemem intencjonalnym [intentional system] tylko w relacji do podmiotu próbującego
wyjaśnić i przewidzieć jej zachowanie. Do przyjęcia wobec tej rzeczy możliwe są trzy
nastawienia.
Pierwsze z nich to nastawienie projektowe [design stance]. Jeżeli wiadomo jak system jest
skonstruowany lub, używając metafory komputerowej, zaprogramowany, to można
przewidzieć jego zachowanie się na podstawie stanów komputacyjnych. Przewidywanie takie
oparte jest o pojęcie funkcji, jaką zachowanie się systemu spełnia. Jest więc ono celowo
zależne, teleologiczne. Oznacza to, że projekt lub konstrukcja systemu składa się z większych
i mniejszych części funkcjonalnych, a nastawienie projektowe zakłada, że każda z tych części
funkcjonuje poprawnie. System taki przedstawić można w postaci schematu, w skład którego
wchodzą połączone ze sobą elementy. Nastawienie projektowe stosować można na różnych
poziomach opisu. Dla opisu funkcjonowania połączonych w rodzaj obwodu elementów
wystarczy przedstawić ich funkcje i wzajemne relacje, bez potrzeby wnikania w wewnętrzną
zasadę funkcjonowanie każdego z elementów z osobna. Elementy te można, na innym
poziomie opisu, rozpatrywać przy użyciu tej samej zasady nastawienia projektowego.
Zwykle nastawienie projektowe przyjmuje się dla rozpatrywania zachowania się urządzeń
mechanicznych. Dokonywane na tej zasadzie przewidywania polegają na znajomości samego
tylko projektu konstrukcji, bez uwzględniania cech fizykalnych urządzenia. Nastawieniem,
które uwzględnia aktualny stan fizykalny przedmiotu jest nastawienie fizykalne [physical
stance]. W tym przypadku dla przewidywania zachowania się przedmiotu stosujemy znane
nam prawa fizyczne. Nastawienie projektowe jest w stosunku do tego nastawienia pewnym
uproszczeniem. Nastawienie fizykalne również mogłoby służyć do wyjaśnień działania
komputera, lecz z uwagi na złożoność jego konstrukcji, zejście na poziom wyjaśnień
fizykalnych uczyniłoby te wyjaśnienia zbyt skomplikowanymi.
W przypadku bardzo skomplikowanych programów komputerowych, do których należą
programy szachowe, przewidywanie kolejnego ruchu komputera z poziomu projektowego
http://kognitywistyka.prv.pl
17
P. CZARNECKI, Koncepcja umysłu w filozofii Daniela C. Dennetta
18
okazuje się niemożliwe. Lepiej jest potraktować komputer jako podmiot racjonalny, który
pragnie wykonać najlepszy dla niego ruch. Racjonalność tego podmiotu nie oznacza nic
więcej, niż jego optymalną dla osiągnięcia celu lub hierarchii celów konstrukcję.
Przewidywanie zachowania się tego podmiotu uwzględnia ilość i rodzaj posiadanych przez
system informacji. Tak jak przewidywanie oparte o nastawienie projektowe, takie
przewidywanie zawodzi, gdy, nieuwzględniona w tym nastawieniu, struktura fizykalna ulega
jakimś uszkodzeniom. Zawiedzie ono również, gdy ulegnie uszkodzeniom konstrukcja.
Nastawienie to jest jednak najważniejsze dla koncepcji Dennetta. Zostało ono nazwane
nastawieniem intencjonalnym [intentional stance]. Robione przy jego użyciu
przewidywania są przewidywaniami intencjonalnymi i odnoszą się one do systemów
intencjonalnych. Zakłada się, że systemy takie nakierowane są na osiągnięcie pewnych
celów. Dennett stwierdza, że niewielką różnicę wprowadza nazwanie posiadanych przez te
systemy informacji przekonaniami, a ich celów i podcelów pragnieniami. Uważa on tak,
ponieważ pojęcie posiadania przez system informacji jest tak samo intencjonalne, jak pojęcie
posiadania przez system przekonań.
Odróżnić należy posiadanie od zwykłego składowania informacji. Chodzi tu o posiadanie
epistemiczne, zakładające wiedzę i poznanie informacji. Nie na miejscu są zarzuty poddające
w wątpliwość to, że maszyna lub komputer mają rzeczywiście przekonania i pragnienia, gdyż
Dennett niczego takie nie stwierdza. Zauważa on tylko, że przypisanie im cech
intencjonalnych ułatwia czasem przewidywanie ich działania, a czasem jest ono jedynym
możliwym postępowaniem. Decyzja, by przyjąć nastawienie intencjonalne, jest decyzją
pragmatyczną. Można przyjmować nastawienie intencjonalne, jeżeli jest się przeciwnikiem
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
